زمینه و هدف: نوجوانان یکی از ستون‌های اصلی هر جامعه و در عین حال یک گروه آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند که در طول این دوره با چالش‌های زیادی، از جمله چالش‌های بهداشتی مواجهه هستند. هدف پژوهش حاضر مقایسه فاکتورهای فرهنگی، اجتماعی و سلامت روان نوجوانان پسر بزهکار و عادی (مطالعه موردی: نوجوانان پسر شهرستان ارومیه) بود.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر روش، میدانی بود. جامعه آماری، نوجوانان پسر 12 تا 15 سال ارومیه بودند که شامل نوجوانان پسر بزهکار معرفی‌شده به کانون اصلاح و تربیت ارومیه در رده سنی 12 تا 15 سال (65 نفر) و نوجوانان پسر عادی 12 تا 15 سال ارومیه (10331 نفر) بودند. نمونه آماری نوجوانان بزهکار نیز برای مقایسه دو گروه و همگن‌سازی نمونه آماری 60 نفر انتخاب شدند که با روش سرشماری انتخاب شد و نمونه آماری نوجوانان عادی نیز 60 نفر با روش تصادفی ساده از مدارس پسرانه ارومیه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌های تحقیق از سه پرسشنامه استاندارد فاکتورهای فرهنگی، فاکتورهای اجتماعی و سلامت روان استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین فاکتورهای فرهنگی (عوامل خانوادگی، سبک زندگی، سرمایه فرهنگی) نوجوانان بزهکار و عادی تفاوت وجود دارد و متغیر گروه به ترتیب 8/6، 3/16 و 5/15 درصد وجود تفاوت بین سه خرده‌مقیاس عوامل خانوادگی، سبک زندگی و سرمایه فرهنگی بین دو گروه را تبیین می‌کنند. همچنین نتایج نشان داد که بین فاکتورهای اجتماعی شامل سرمایه اجتماعی، سرمایه اقتصادی، تحصیلات والدین، رسانه اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان عادی و بزهکار تفاوت وجود دارد و به ترتیب 1/7، 1/8، 8/13، 8/11 و 2/14 درصد وجود تفاوت بین فاکتورهای اجتماعی بین دو گروه را تبیین می‌کنند. همچنین نتایج نشان داد که بین سلامت روان شامل بهزیستی هیجانی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی نوجوانان پسر عادی و بزهکار تفاوت وجود دارد و به ترتیب 9/15، 7/13 و 2/12 درصد وجود تفاوت بین سلامت روان بین دو گروه را تبیین می‌کنند.
نتیجه‌گیری: فاکتورهای فرهنگی، اجتماعی و سلامت روان بر میزان بزهکاری نوجوانان تأثیر دارد.