زمینه و هدف: کودکان کار گروهی از افراد زیر سن قانونی هستند که در خارج از خانه خود به فعالیت‌های اقتصادی یا کارگری مشغولند. این فعالیت‌ها طیف وسیعی از کارها را شامل می‌شود، از کار غیر ماهرانه و خرده‌فروشی گرفته تا تکدی‌گری و حتی مشارکت در کار فیزیکی واقعی. طبق مواد ۷۹، ۸۲، ۸۳ و ۸۴ قانون کار ایران، استخدام کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است. با وجود این محدودیت‌های قانونی، کار کودکان به دلیل عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همچنان در بسیاری از کشورها رایج است. این مطالعه با هدف بررسی مفهوم کار کودکان، علل و پیامدهای جسمی و روانی آن در بستر اجتماعی معاصر انجام شده است.
روش: این تحقیق با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر منابع حقوقی، اجتماعی و تاریخی انجام شده است. داده‌ها از اسناد قانون کار، گزارش‌های بین‌المللی و مطالعات اجتماعی در مورد حقوق کودکان جمع‌آوری شده‌اند تا دیدگاهی جامع از ریشه‌ها و تأثیرات کار کودکان ارائه دهند.
نتایج : یافته‌ها نشان می‌دهد که کار کودکان در درجه اول از ساختارهای ناعادلانه اقتصادی و اجتماعی ناشی می‌شود. عوامل اصلی مؤثر شامل فقر، بی‌سوادی والدین، عدم نظارت مناسب و استثمار کودکان به عنوان نیروی کار ارزان است. کودکان کار اغلب از آسیب‌های جسمی (سوءتغذیه، خستگی مزمن، اختلالات اسکلتی ـ عضلانی)، چالش‌های روانی (اضطراب، افسردگی، اعتماد به نفس پایین) و محرومیت‌های اجتماعی (محرومیت از تحصیل و تفریح) رنج می‌برند.
نتیجه‌گیری: کار کودکان یک مسأله جهانی پیچیده و سیستماتیک است که برای حل آن به اصلاحات ساختاری اقتصادی، قانونگذاری عادلانه و عدالت اجتماعی نیاز است. بدون برقراری عدالت اجتماعی و کاهش فقر، این پدیده همچنان ادامه خواهد داشت. حمایت قوی خانواده و اجرای مؤثر قوانین کار، راهبردهای کلیدی برای کاهش و در نهایت حذف مشکل کار کودکان هستند.