زمینه و هدف: جزای نقدی از جمله مجازات‌های مشترک در نظام کیفری بزرگسالان و نوجوانان است. اعمال جزای نقدی بر بزرگسالان پیشینه مدیدی دارد و کارایی آن ثابت شده است، اما در خصوص نوجوانانی که غالباً منبع درآمد کافی ندارند، فلسفه وضع این کیفر محل سؤال قرار می‌گیرد. با این حال برخی از کشورها چون ایران محاسن این کیفر را بر معایب آن ترجیح داده و در مقررات کیفری نوجوانان از آن استفاده می‌کنند. معایب جزای نقدی از یکسو و آسیب‌پذیری نوجوانان و شرایط خاص آن‌ها از سوی دیگر، اتخاذ روش‌هایی ویژه برای اجرای هرچه بهینه‌تر این کیفر را ایجاب می‌کند. نظام حقوقی ایران در اجرای جزای نقدی، تفاوتی بین نوجوانان و بزرگسالان قائل نشده است. اینکه در نظام حقوقی ایران کدام روش پیشنهادی می‌تواند به اجرای هرچه بهتر جزای نقدی نوجوانان کمک کند و تا حد امکان از معایب و چالش‌های قانونی و اجرایی آن بکاهد، هدف مقاله است.
روش: برای تألیف این مقاله، از منابع کتابخانه‌ای و دیجیتالِ فارسی و انگلیسی سال‌های اخیر استفاده شده است تا از طریق تحلیل کیفر جزای نقدی نوجوانان بزهکار از منظر کیفرشناسی انتقادی، حق بر سلامت روانی نوجوانان بزهکار در دریافت پاسخ کیفری بازشناسی شود.
یافته‌ها: از میان روش‌های موجود در رفع معایب اجرایی جزای نقدی، روش جزای نقدی روزانه در دسته الگوی عدالت کیفری و روش کار و خدمات اجتماعی جایگزین در دسته الگوی عدالت ترمیمی بحث و بررسی شد. از میان این دو روش، خدمات اجتماعی رایگان، به مثابه یک جایگزین کیفر حبس، علاوه بر اینکه با مقررات قانونی فعلی در ایران سازگارتر است، با اصول و یافته‌های جرم‌شناسی نیز هماهنگی بیشتری دارد.
نتیجه‌گیری: شایسته است قانونگذار ایران در فلسفه خود جهت بهره‌گیری از جزای نقدی در پاسخ به رفتارهای معارض با قانون نوجوانان تجدید نظر کند یا مقررات ویژه‌ای در خصوص اجرای جزای نقدی نوجوانان وضع نماید تا بتواند از مشکلات اجرایی این کیفر تا حد امکان بکاهد. بدین‌سان، حق نوجوانان بزهکار به برخورداری از اصلاح و بازپروری، با دریافت پاسخ کیفری از نوع خدمات اجتماعی رایگان، بهتر از کیفرهای سنتی تأمین می‌شود؛ جزای نقدی روزانه نیز از عیوب جزای نقدی سنتی از این حیث مبراست.

زمینه و هدف: کودکان آینده‌سازان هر جامعه‌اند. از میان نهادهای جامعه‌پذیری، خانواده و مدرسه، از جمله نهادهای اولیه در تربیت و تکامل شخصیت کودکان هستند. کودکان معمولاً پس از گذراندن یک دوره سنی مشخص و با ورود به مدرسه ممکن است بنا به اقتضائات سنی، مرتکب رفتار خلاف قانون شوند. از میان‌ شیوه‌های مختلف برخورد با جرائم، با توجه به مخرب‌بودن پاسخ‌های کیفری و آسیب‌پذیربودن کودکان در برابر این پاسخ‌ها، استفاده از آموزه‌های عدالت ترمیمی باید بیشتر مورد نظر باشد. با وجود اهمیت مسأله و احساس نیاز به اجرای برنامه‌های ترمیمی در مدارس، نظام حقوقی ایران در این زمینه فاقد قانون مدون و مشخصی است. بدین منظور، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که اجرای برنامه‌های عدالت ترمیمی در پاسخ به جرائم دانش‌آموزان در مدارس ایران چگونه قابل توجیه است؟
روش: نوع مطالعه در این مقاله از نوع مروری و روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. مقاله از منظر هدف، بنیادین و نظری است که در آن به شیوه اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، رویه‌ها و سایر آثار پژوهشی، داده‌ها جمع‌آوری و تحلیل شده‌اند.
یافته‌ها: به نظر می‌رسد از میان آموزه‌های مختلف عدالت ترمیمی در جرائم ارتکابی دانش‌آموزان، نشست‌های خانوادگی به منظور تعامل سازنده میان خانواده و مدرسه بهترین پاسخ است. به موجب این نشست‌ها، خانواده و مدرسه می‌توانند با همکاری یکدیگر مناسب‌ترین تدابیر را در راستای تربیت کودک اتخاذ کنند. به منظور توجیه استفاده از آموزه‌های عدالت ترمیمی در مدارس ایران، مفاد موجود در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، منابع ارزشمندی هستند. اسناد بالادستی در این زمینه بر محوریت مسائلی چون ضرورت مشارکت خانواده و مدرسه، ضرورت تشکیل انجمن اولیا و مربیان، ترویج روش‌های غیر قضایی رسیدگی و پیشگیری از جرم از طریق ارائه مشاوره و برگزاری دوره‌های آموزشی به بحث می‌پردازد.
نتیجه‌گیری: با توجه به نبود قانونی مشخص در خصوص استفاده از آموزه‌های عدالت ترمیمی در پاسخ به جرائم ارتکابی دانش‌آموزان در مدارس ایران، شایسته است قانونگذار با عنایت به اهمیت مسأله، قانون یا مقررات ویژه‌ای در این زمینه به تصویب برساند. تأکید اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران به برنامه‌های عدالت ترمیمی به ویژه نشست‌های خانوادگی و ضرورت استفاده از آن‌ها در مدارس، خلأ قانونی موجود را بیش از پیش نمایان می‌سازد.