زمینه و هدف:دسترسی بهکتابخانههای عمومی وسیلهای است تا از این طریق، افراد جامعه، ضمن مشارکت و حضور در محیطی اجتماعی و کنشگری متقابل، بتوانند به یکی از حقوق اساسی خود، یعنی حق بر کتابدسترسی داشته باشند و از بعد آموزشی، تربیتی و فرهنگی، گامی در مسیر خودشکوفایی بردارند. فرهنگ مجموعهای پیچیده از علوم، دانشها، هنرها، افکار، اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم، سنتها و به طور خلاصه کلیه آموختهها و عاداتی است که یک انسان به عنوان عضوی از جامعه اخذ میکند. یکی از مهمترین ابعاد فرهنگ در هر جامعه، سطح مطالعه به عنوان عاملی مهم برای یادگیری، آموزش، تربیت و سرگرمی است و نقش کتابخانههای عمومی در گسترش این فرهنگ حائز اهمیت بسیار است، اما در سالهای اخیر که تکنولوژی به عنوانکلانروایتِ دنیای انسانها با آهنگ سریع پیشرفتِ اطلاعات و ارتباطات کلیه جوانب زندگی ابنای بشر را تحت تأثیر قرار داده است، زندگی کودکان نیز متأثر از گسترش لحظهایِ محیط دیجیتال، ابعاد جدیدی یافته و سرگرمیهای دیجیتال سبب شده توجه به کتابخوانی و کتابخانههای عمومی به عنوان یک عامل مهم فرهنگی تا حدود بسیاری در میان کودکان کمرنگ شود. این پژوهش بر آن است با بررسی وجوه مختلف حضور کودکان در محیط دیجیتال در مقایسه با مطالعه و کتابخوانی، به این پرسشها پاسخ دهد که دوری کودکان از فرهنگ کتاب و کتابخوانی چه تأثیری بر آنان دارد؟ شیوع ویروس کرونا چه نقشی در دوری کودکان از کتابخانههای عمومی داشته است؟ چگونه میتوان کودکان را در بستر محیط دیجیتال به فرهنگ کتابخوانی علاقمند کرد؟ نقش خانوادهها در ایجاد و نهادینهکردن این فرهنگ پسندیده چیست؟ کتابهای چاپی یا کتابهای دیجیتال، کدام بهتر است؟ و تعهد دولتها در تضمین حق کودکان بر دسترسی به کتاب و جایگاه کتابخانهها در افزایش فرهنگ مطالعه کودکان چگونه قابل تحلیل است؟ روش:در این مقاله روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. مقاله از منظر هدف، بنیادین و نظری است که در آن به شیوه اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانهای، دادهها جمعآوری و تحلیل شدهاند. یافتهها: دسترسی کودکان به کتابخانههای عمومی وسیلهای است تا از این طریق، ضمن مشارکت و حضور در محیطی اجتماعی و کنشگری متقابل، بتوانند به کتاب دسترسی داشته باشند و از بعد آموزشی، تربیتی و فرهنگی، گامی در مسیر خودشکوفایی بردارند. خواندن منابع غیر درسی، کودکان و نوجوانان را به سمت شناخت و آگاهی درست هدایت کنند.استفاده از ظرفیتهای فناوری دیجیتال در سطح اجتماع و نهادهای آموزشی و فرهنگی در ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه گام دیگری در ایجاد تعامل بین کتاب و سرگرمیهای دیجیتال است. نتیجهگیری:ایجادکتابخانههای عمومی ویژه کودکان و توزیع عادلانهدسترسی به آن، تکلیف و تعهد دولتها نسبت به کودکان است و با رعایت اقتضائات مهمی نظیر فراهمکردن فضای لذتبردن از مطالعه، سرگرمیهای کودکانه، محیط فیزیکی مساعد برای کودکان و محدودیتدسترسی به محتوا بر اساس قوانین و مقررات و اقتضائات موجود و وجود راهنمایان و مربیهای تخصصی در محیط کتابخانهها همراه خواهد بود که خود زمینهساز بهرهمندی حقوق دیگری چون حق بر فراغت و سرگرمی است.
Seyednasseri M M, Mirbod L. The Theory of Children's Right to Access Books and the Role of Libraries in Increasing Children's Reading Culture in the Era of Virtual Space. Child Rights 2024; 5 (20) :17-32 URL: http://childrightsjournal.ir/article-1-204-fa.html
سیدناصری محمد مهدی، میربد لیلا. نظریه حق کودکان بر دسترسی به کتاب و جایگاه کتابخانهها در افزایش فرهنگ مطالعه کودکان در عصر فضای مجازی. فصلنامه حقوق کودک. 1402; 5 (20) :17-32