زمینه و هدف: گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و افزایش دسترسی کودکان به فضای مجازی، فرصت‌ها و چالش‌های متعددی را در زمینه تضمین و حمایت از حقوق کودکان ایجاد کرده است. این فضای نوین، علاوه بر ارائه امکانات آموزشی و تفریحی، مخاطراتی همچون نقض حریم خصوصی، سوءاستفاده جنسی، خشونت مجازی، آزار و اذیت سایبری و افشای اطلاعات شخصی را نیز برای کودکان به همراه دارد. در این میان، دولت‌ها و نهاد خانواده به عنوان دو نهاد اصلی و مؤثر در حمایت و تضمین حقوق کودکان، نقش مهمی در پیشگیری و کاهش این مخاطرات ایفا می‌کنند. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل نقش و تکالیف دولت‌ها و نهاد خانواده در حمایت از حقوق کودکان در فضای مجازی، با تکیه بر اسناد بین‌المللی حقوق بشر، به‌ ویژه کنوانسیون حقوق کودک و پروتکل‌های الحاقی آن است. پرسش اصلی پژوهش این است که چگونه دولت‌ها و نهاد خانواده می‌توانند در چهارچوب تعهدات بین‌المللی خود، به‌ طور مؤثر از حقوق کودکان در فضای مجازی حمایت کنند و چه تدابیر حقوقی، نظارتی و آموزشی در این زمینه قابل ‌اجراست؟
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی طیف وسیعی از اسناد و رویه‌ها و سایر آثار پژوهشی، مطالب، جمع‌آوری و تحلیل شده‌اند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که دولت‌ها، طبق اسناد بین‌المللی حقوق بشر، موظف به ایجاد سازوکارهای قانونی و نظارتی برای پیشگیری از نقض حقوق کودکان در فضای مجازی هستند. این سازوکارها شامل تصویب قوانین جامع، تنظیم پروتکل‌های حفاظتی، توسعه آموزش‌های دیجیتالی و همکاری با نهادهای بین‌المللی و غیر دولتی است. همچنین نهاد خانواده به عنوان نخستین محیط اجتماعی کودک، وظیفه آگاهی‌بخشی، نظارت و هدایت کودکان در استفاده صحیح و ایمن از فضای مجازی را بر عهده دارد. با این حال، چالش‌های متعددی مانند عدم آگاهی والدین، فقدان قوانین کافی و نبود سیاست‌های جامع حمایتی، موانع جدی در تحقق حمایت از حقوق کودکان در فضای مجازی به شمار می‌روند.
نتیجه‌گیری: در نتیجه‌گیری، پژوهش بر ضرورت هماهنگی و همکاری میان دولت‌ها، نهاد خانواده، نهادهای آموزشی و سازمان‌های بین‌المللی تأکید می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که دولت‌ها با بهره‌گیری از تجربیات جهانی و بومی‌سازی سیاست‌های حفاظتی و آموزشی، شرایط بهتری برای حمایت از حقوق کودکان در فضای مجازی فراهم کنند.